Bilgince.tr.gg

ÜRDÜN

 

Etkili bir diaspora

Ürdün'de 120 bin civarında Çerkes bulunduğu sanılıyor. Çoğunluğu Başkent Amman'da yaşıyor.İlk gelen grup Türkiye'den Şam'a oradan da Amman'a yerleşen Şapsığlardı. İkinci büyük grup ise Balkanlardan deniz yoluyla Beyrut'a oradan Halep yoluyla Amman'a gelmiş ve Balkanlarda süren göç akışı 1900 yılında son bulmuş. Ayrıca 1888 ve 1902-1905 yılları arasında karayoluyla Türkiye'den bir Çeçen grubunun geldiği görülmektedir. Ürdün'de sayıları fazla olmamakla birlikte Dağistanlılar da bulunmaktadır.

Amman'da ağırlıklı olarak Şapsığ, Kaberdey ve Abedzah; Vadisir'de Şapsığ, Bjedug ve Abedzah;
Süveyleh'de Kaberdey ve Çeçen; Ceras'da Kaberdey; Ruseifa'da Kaberdey; Zarika'da Çeçen; Naur'da Abedzah, Bjedug, Kaberdey ve Şapsıglar yaşıyor. Ürdün'deki Çerkesler ilk geldikleri yıllarda 6 Çerkes birliği kurarak Osmanlı yönetiminin jandarma görevini üstlenmişler. Bu birliklerin en önemli görevlerinden birisi de Amman-Medine demiryolunu korumaktı.

Anfitiyatrodan kraliyet sarayına

İlk Çerkes kafilesi 1869'da geldiğinde Amman Vadisi'ndeki anfitiyatroya yerleşmiş. Roma yönetiminde bu yana ayakta durmayı başarabilmiş olan bu anfitiyatro Çerkeslerin tarihi ile özdeşleşmiş adeta. Bu nedenle Ürdünlü Çerkesler açısından anfitiyatronun, kentin eskiliğini sembolize etmekten öte bir anlamı sözkonusu.
1869'da bu bölgeye gönderilen Çerkesler, yanlarında birkaç giysi,
şilt ve silahlarıyla birlikte vadinin merkezindeki bu mekan ve etraftaki doğal sığınaklara yerleşmişler. Şimdi ise, Ürdün yönetiminde, kraliyet ailesi üzerinde, bürokrasi ve askeri kadrolarda etkin bir güce sahipler. Kültürel ve etnik problemle karşılaşmıyorlar.
Amman'daki ve Vadisir köyündeki derneklerde Çerkes alfabesi kullanılıyor.
Ayrıca kraliçenin desteğiyle açılan lisede genel derslerin yanında isteyenlere Çerkesce dersler de okutuluyor.

Herşeye rağmen kültür aşınıyor

Kısacası Ürdün'deki Çerkesler kültürel, ekonomik ve politik bakımdan oldukça ayrıcalıklı bir pozisyona sahipler. Devlet kadrolarında, bürokraside üst düzey pozisyonlarda çok sayıda Çerkes bulunmaktadır. Kafkasya'dan özel öğretmenler getirilmekte ve her dönem eğitim için öğrenciler Kafkasya'ya gönderilmektedir. Kafkasya'da yüksek eğitim görmüş çok sayıda genç Ürdün'de çeşitli görevlerde çalışmaktadır.
Çerkeslerin ellerindeki bütün imkanlara rağmen öz kültürlerini Arap ve diğer kültürel etkilerden tamamıyla uzak tutabildikleri söylenemez. Aydınların en büyük sorunu; kültürel aşınma, dil ve tarihe yabancılaşma ve bütün alanlarda asimilasyon.

Edit:Fehim Tastekin